Dört buçuk saat geçtikten sonra ne yapabiliriz?
Beyni besleyen damarlardan biri tıkandığında beyne yeterli oksijen ve besin maddeleri gidemeyecektir. Bu durum söz konusu olduğunda, beynin bir kısmı ihtiyaç duyduğu kanı alamayacak ve o bölgede beyin hücreleri zaman içinde ölmeye başlayacaktır.
Beyin damar tıkanıklığına bağlı gelişen inmede ilk amaç damarı açmak ve beyindeki beslenme bozukluğunu ortadan kaldırmaktır. Bu açıdan klinik araştırmalarla etkinliği kanıtlanmış, damardaki pıhtıyı çözmeye yönelik kullanılan tek bir ilaç vardır. Bu ilaç inme belirtileri başladıktan sonra ilk 4.5 saat içinde koldaki damardan verilerek pıhtının erimesini sağlar. İlaç tedavisine ne kadar erken başlanırsa, beyin damarlarını açma şansı da o kadar yüksek olacaktır. Pıhtının ilaçla erimesi, beyin kan damarlarında akımın tekrar başlamasına, felcin düzelmesine katkı sağlayacaktır. Hasta ilk 4.5 saat içinde getirilmiş olsa da ilaç tedavisi her hastada uygun olmayabilir. Bunun dışında başlangıç zamanı belirlenemeyen inmelerde daha ileri tetkikler yaparak pıhtı çözücü tedavinin uygun olup olmadığına karar vermek gerekir. Dolayısı ile ilaç tedavisi öncesi hastanın tedaviye uygun olup olmadığı değerlendirilir, beyin tomografisi çekilir ve uygulama öncesi hasta veya hasta yakınlarının tedaviye onamı alınır. Damar açmaya yönelik kullanılan ilaç damardan bir saat içinde verilir. Bu sırada hastanın tansiyonu, genel tıbbi durumu ve nörolojik muayene bulguları izlenir. Eğer tıkanan damar beyni besleyen büyük bir damarsa, onu açmak için pıhtı çözücü tedavi yeterli olmayacaktır bu tedavinin ardından hastaya kasıktan girilerek anjio yapmak gerekecektir. Ya da hasta 4.5 saati geçmiş ve yapılan görüntülemelerinde yine büyük damarlarında tıkanıklık görülüyorsa, uygun olan hastalarda anjio yapılarak tıkalı beyin damarına ulaşılıp, pıhtının çıkartılması işlemi uygulanır. Burada kasıktan ince bir kateterle kasıktaki damardan girilerek beyni besleyen damarlara doğru kateter ilerletilerek felce neden olan tıkalı damara ve onu tıkayan pıhtıya ulaşılır. Bu pıhtı, anjio esnasında damar içinden çıkartılıp, dışarı alınır. Burada anjio tedavisi de ne kadar erken yapılırsa sonuçlar daha başarılı ve yüz güldürücüdür.
Özellikle inme belirtileri başladıktan sonra ilk 6 saat içinde uygulanması en iyi sonuçları verse de, seçilmiş hastalarda 24 saate kadar uygulanabilmesi ve olumlu sonuçlar alınması da mümkündür. Tüm bu tedavilerden sonra hastalar, nöroloji kliniklerinde inme ünitelerinde veya nörolojik yoğun bakımlarda izlenirler.
Unutulmamalıdır ki; inmede çare erken müdahale.
Prof. Dr. İpek MİDİ
